Ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να είναι εθιστικά δεν αποτελεί αποκάλυψη για οποιονδήποτε χρησιμοποιεί το Facebook, το Twitter ή το Instagram. Αλλά στο ντοκιμαντέρ του Jeff Orlowski «The Social Dilemma», άνθρωποι που βοήθησαν στην δημιουργία αυτών των κοινωνικών μέσων εξηγούν τι βλάβες μπορούν να προκαλέσουν οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης.
Ισχυρίζονται ότι η χειραγώγηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς για το κέρδος κωδικοποιείται σε αυτές τις εταιρείες με την ακρίβεια του Machiavelli: Το συνεχές scrolling και οι άπειρες ειδοποιήσεις κρατούν τους χρήστες συνεχώς αφοσιωμένους. Οι εξατομικευμένες προτάσεις χρησιμοποιούν δεδομένα όχι μόνο για να προβλέψουν, αλλά και για να επηρεάσουν τις ενέργειές μας, μετατρέποντας τους χρήστες σε εύκολα θύματα για διαφημιστές και προπαγανδιστές.
Όπως και στα ντοκιμαντέρ του σχετικά με την αλλαγή του κλίματος, «Chasing Ice» και «Chasing Coral», ο Orlowski αναλύει μια πραγματικότητα που μπορεί να φαίνεται πολύ κολοσσιαία και αφηρημένη για τους απλούς ανθρώπους, πόσο μάλλον να τους νοιάξει. Στο «The Social Dilemma», προσπαθεί να κάνει το ίδιο για την ψηφιακή εποχή.
Σε έντονα επεξεργασμένες συνεντεύξεις, ο Orlowski μιλάει με άνδρες και (μερικές) γυναίκες που βοήθησαν στη δημιουργία των κοινωνικών μέσων και τώρα φοβούνται τις επιπτώσεις των δημιουργιών τους, τόσο στην ψυχική υγεία των χρηστών όσο και στα θεμέλια της δημοκρατίας.
«Ποτέ πριν στην ιστορία δεν έχουν λάβει 50 σχεδιαστές αποφάσεις που θα είχαν αντίκτυπο σε δύο δισεκατομμύρια ανθρώπους», λέει ο Tristan Harris, πρώην σχεδιαστής της Google. Η Anna Lembke, ειδική για τον εθισμό στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, εξηγεί ότι αυτές οι εταιρείες εκμεταλλεύονται την εξελικτική ανάγκη του εγκεφάλου για διαπροσωπικές σχέσεις. Και ο Roger McNamee, Αμερικανός επιχειρηματίας, διατυπώνει έναν καταπληκτικό ισχυρισμό: η Ρωσία δεν χάκαρε το Facebook, απλώς χρησιμοποίησε την πλατφόρμα.
Πολλά από αυτά είναι γνωστά, αλλά το «The Social Dilemma» το πηγαίνει ένα βήμα πιο μπροστά, παρουσιάζοντας τις συνεντεύξεις μιας οικογένειας που υποφέρει από τις συνέπειες του εθισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η οικογένεια τρώει σιωπηλή, η έφηβη κόρη (Sophia Hammons) έχει ζητήματα αυτοπροβολής και ο έφηβος γιος (Skyler Gisondo) επηρεάζεται από διάφορα βίντεο στο YouTube που προωθούν μια αόριστη ιδεολογία.
Παρά τις έντονες επικρίσεις τους, οι ερωτώμενοι στην ταινία «The Social Dilemma» του Netflix δεν είναι όλοι απόλυτοι. Πολλοί αναφέρουν ότι με τις σωστές αλλαγές, μπορούμε να κρατήσουμε το καλό των κοινωνικών μέσων χωρίς το κακό. Αλλά οι προσωπικές και οι πολιτικές λύσεις που παρουσιάζουν στην ταινία μπερδεύουν δύο ξεχωριστούς στόχους στους οποίους γίνεται κριτική: την τεχνολογία που προκαλεί καταστροφικές συμπεριφορές και την κουλτούρα του ανεξέλεγκτου καπιταλισμού που την παράγει.
Παρ ‘όλα αυτά, το «The Social Dilemma» είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό στο να μας ταρακουνήσει σχετικά με την χρήση των δεδομένων μας και την χειραγώγηση της τεχνολογίας στην κοινωνική μας ζωή και πέραν αυτής. Η ταινία του Orlowski δεν ξεφεύγει από το φαινόμενο που εξετάζει. Η ταινία μεταδίδεται στο Netflix, οπότε οι συνδρομητές της πλατφόρμας μπορούν να την απολαύσουν.
