Συχνά ακούμε τον όρο Εικονική Πραγματικότητα (VR) σε καινοτομίες που αφορούν τον χώρο του gaming. Ωστόσο, αυτή η τεχνολογία δεν περιορίζεται μόνο στα παιχνίδια, αλλά επεκτείνεται και σε κλάδους όπως η επιστήμη και η εκπαίδευση. Λίγοι όμως ίσως γνωρίζουν την ιστορία του VR αλλά και πόσο έχει αλλάξει και θα συνεχίσει να αλλάζει τη ζωή μας. Μαζί θα εξερευνήσουμε τον κόσμο της εικονικής πραγματικότητας, αναλύοντας τα κυριότερα χαρακτηριστικά της αλλά και τη σημασία της.
Ο όρος «Εικονική Πραγματικότητα» αναφέρεται στην προσομοίωση ενός πραγματικού ή φανταστικού περιβάλλοντος από έναν υπολογιστή. Πρόκειται για έναν όρο που έχει λάβει διάφορες ερμηνείες και ορισμούς όπως «Συνθετικό περιβάλλον», «Κυβερνοδιάστημα», «Τεχνητή Πραγματικότητα» και «Τεχνολογία Προσομοίωσης».
Ο όρος αναφέρθηκε για πρώτη φορά από τον Γάλλο Antonin Artaud το 1932, στο δοκίμιό του με τίτλο “Le Théâtre Alchimique”. Τον όρο επανέφερε με την τεχνολογική του έννοια το 1989 ο Αμερικανός συγγραφέας και πρωτοπόρος της εικονικής πραγματικότητας, Jaron Lanier, ιδρυτής της εταιρείας VPL Research, η οποία ανέπτυξε μερικά από τα πρώτα συστήματα τη δεκαετία του 1980. Ο Lanier όρισε την Εικονική Πραγματικότητα ως ένα “αλληλεπιδραστικό, τρισδιάστατο περιβάλλον, φτιαγμένο από υπολογιστή, στο οποίο μπορεί κάποιος να εμβυθιστεί.”
Το 2003, ο συγγραφέας William R. Sherman και ο ερευνητής Alan B. Craig όρισαν την Εικονική Πραγματικότητα ως ένα μέσο το οποίο αποτελείται “από αλληλεπιδραστικές εξομοιώσεις με υπολογιστή, οι οποίες ‘αισθάνονται’ την θέση και τις ενέργειες του χρήστη, και αντικαθιστούν ή επαυξάνουν την ανάδραση σε μία ή παραπάνω αισθήσεις, δίνοντας το αίσθημα της πνευματικής εμβύθισης ή παρουσίας στην εξομοίωση”.
Η τρέχουσα τεχνολογία VR χρησιμοποιεί συχνά ακουστικά εικονικής πραγματικότητας ή περιβάλλοντα πολλαπλών προβολών, μερικές φορές σε συνδυασμό με φυσικά περιβάλλοντα ή σκηνικά, για τη δημιουργία εικόνων, ήχων και άλλων αισθήσεων που προσομοιώνουν τη φυσική παρουσία ενός χρήστη σε ένα εικονικό ή φανταστικό περιβάλλον. Ένα άτομο που χρησιμοποιεί εξοπλισμό εικονικής πραγματικότητας είναι σε θέση να «κοιτάξει γύρω» τον τεχνητό κόσμο, να κινηθεί γύρω του και να αλληλεπιδράσει με εικονικά χαρακτηριστικά ή αντικείμενα.
Τα συστήματα VR που μεταδίδουν κραδασμούς και άλλες αισθήσεις στον χρήστη μέσω gaming controllers ή άλλων συσκευών, είναι γνωστά ως απτικά συστήματα. Αυτή η απτική πληροφορία είναι γενικά γνωστή ως ανατροφοδότηση δύναμης σε εφαρμογές ιατρικής, videogames και στρατιωτικής εκπαίδευσης.
Για να είναι όσο πιο πετυχημένη γίνεται η εμβύθιση ενός χρήστη σε ένα περιβάλλον Εικονικής Πραγματικότητας, είναι σημαντικό να απομονωθεί ο χρήστης και οι αισθήσεις του από τον πραγματικό κόσμο, επικαλύπτοντας τα ερεθίσματα του πραγματικού κόσμου με αντίστοιχα εικονικά, φτιαγμένα από το σύστημα της Εικονικής Πραγματικότητας. Από τις πέντε αισθήσεις, οι πιο σημαντικές κατά φθίνουσα σειρά είναι η όραση, η ακοή και η αφή. Έτσι είναι πρωταρχικής σημασίας ένα σύστημα Εικονικής Πραγματικότητας να παρέχει στερεοσκοπική εικόνα, δηλαδή δύο εικόνες από διαφορετική οπτική γωνία, μία για κάθε μάτι του χρήστη, έτσι ώστε να δημιουργηθεί η αίσθηση του βάθους στο χώρο.
Παράλληλα η ύπαρξη στερεοσκοπικού ήχου βοηθάει το χρήστη να κατανοεί τί γίνεται γύρω του στον εικονικό χώρο που τον περιβάλλει, με πολύ φυσικό τρόπο, ενώ ταυτόχρονα αποκλείει τον χρήστη από τους ήχους του πραγματικού κόσμου, οι οποίοι θα μπορούσαν να καταστρέψουν την εικονική του εμπειρία. Επιπλέον, η αφή μπορεί να χρησιμοποιηθεί με κατάλληλες συσκευές είτε για να έχει ο χρήστης τη δυνατότητα να νιώθει τον κόσμο, είτε για να καθοδηγείται εύκολα στην εκτέλεση κάποιων συγκεκριμένων ενεργειών. Αν όλα τα παραπάνω συνδυαστούν και με την ανίχνευση των κινήσεων του χρήστη με κατάλληλες συσκευές ανίχνευσης, έτσι ώστε το εικονικό περιβάλλον να συμπεριφέρεται όπως και το πραγματικό, τότε η όλη εμπειρία που θα αποκτήσει ο χρήστης μπορεί να είναι άκρως ρεαλιστική.
Η Εικονική Πραγματικότητα έχει βρει εφαρμογή στην προσομοίωση πτήσεων, οδήγησης πλοίων, αυτοκινήτων και διαστημοπλοίων, δίνοντας την δυνατότητα εκπαίδευσης οδηγών και πιλότων χωρίς να εκτίθενται σε πραγματικό κίνδυνο. Επίσης, η τεχνολογία VR εφαρμόζεται, μεταξύ άλλων, στην εκπαίδευση, την ιατρική, την ψυχαγωγία (videogames, θεματικά πάρκα) και το διαδίκτυο (με τον κυβερνοχώρο και τα social media). Αντίστοιχες εφαρμογές αναπτύσσονται και χρησιμοποιούνται στην εκπαίδευση ιατρών, στρατιωτικών, μηχανικών, αλλά και στα παιχνίδια, τα αρχιτεκτονικά σχέδια, ακόμα και στην παρουσίαση χρηματιστηριακών δεδομένων.
Στον χώρο του gaming, οι συσκευές VR θα φέρουν μεγάλες αλλαγές στην βιομηχανία των videogames. Με την Εικονική Πραγματικότητα, ακόμη και η ήδη εντυπωσιακή εμπειρία που προσφέρει ένα καλοφτιαγμένο παιχνίδι μπορεί να αποκτήσει μια ακόμη διάσταση και να εκπλήξει όσο ποτέ πριν. Πρακτικά, μια μάσκα όπου στο σημείο των ματιών ενσωματώνει φακούς και οθόνες εφάπτεται στο πρόσωπό σας, γεμίζοντας το οπτικό σας πεδίο με εικόνες. Η αίσθηση που αποκτάτε φορώντας ένα VR headset είναι ανεπανάληπτη, καθώς οι εφαρμογές στις οποίες μπορεί να χρησιμοποιηθεί είναι αμέτρητες.
Αν προτιμήσετε ένα VR headset για υπολογιστή, τότε έχετε πρόσβαση ακόμη και σε πόλεις από όλο τον κόσμο, για να τις εξερευνήσετε σαν να βρισκόσασταν ακριβώς σε εκείνο το σημείο του χάρτη. Μπορείτε να παρευρεθείτε σε θεατρικές παραστάσεις ή συναυλίες και να ζήσετε περιπέτειες που κόβουν την ανάσα, εξαλείφοντας ωστόσο τον κίνδυνο.
Από την άλλη μεριά, φορώντας μια μάσκα VR, αυτόματα η προσοχή σας εστιάζει μονάχα σε ό,τι βλέπουν τα μάτια. Κάπως έτσι, το κεφάλι σας μεταφέρεται σε έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο απ’ ότι στην πραγματικότητα, με διαφορετικές συνθήκες. Την ίδια στιγμή όμως, το σώμα σας, βρίσκεται στη Γη, καθισμένο σε έναν καναπέ ή μία καρέκλα. Έτσι υπάρχει ψυχοσωματική αντίφαση. Αυτή η αντίφαση μπορεί να προκαλέσει έντονο πονοκέφαλο, ναυτία, ακόμη και λιποθυμία ή οπτικές παρενέργειες. Άλλα αρνητικά είναι το υψηλό κόστος και ο αργός χρόνος ανάπτυξης εφαρμογών.
Όπως αναφέραμε προηγουμένως, η Εικονική Πραγματικότητα χρησιμοποιείται και στην εκπαίδευση. Στην εποχή των ψηφιακών συσκευών, έχουμε την ευκαιρία να επιτρέψουμε καλύτερη μάθηση με την τεχνολογία. Η Εικονική Πραγματικότητα (VR) φαίνεται να είναι το φυσικό επόμενο βήμα για την εξέλιξη της εκπαίδευσης. Παρέχει εξαιρετικές απεικονίσεις που δεν είναι δυνατές στην παραδοσιακή τάξη, προσελκύει το ενδιαφέρον των εκπαιδευόμενων, αυξάνει τη συμμετοχή τους, ενώ εξαλείφει και το φράγμα της γλώσσας.
Ωστόσο, υπάρχει και η αρνητική πλευρά του VR στην εκπαίδευση καθώς υποβαθμίζει την ανθρώπινη επικοινωνία, στερείται ευελιξίας, ενώ υπάρχουν και θέματα λειτουργικότητας και εξάρτησης από έναν virtual κόσμο. Επιπλέον, πρόκειται για μία ακριβή τεχνολογία.
Όσον αφορά την ιατρική επιστήμη, το VR χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση νοσημάτων ή την ιατρική εκπαίδευση. Ειδικότερα, εφαρμόζεται για φυσιοθεραπείες, διαχείριση πόνων, αντιμετώπιση φοβιών ή μετατραυματικού στρες. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι αυτή η τεχνολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στην εκπαίδευση νέων χειρουργών, οι οποίοι θα μπορούν να πραγματοποιούν αναρίθμητες επεμβάσεις σε εικονικά «όργανα», σε ένα περιβάλλον που προσομοιώνει το ανθρώπινο σώμα, χωρίς τον φόβο των συνεπειών από ένα πιθανό ιατρικό λάθος. Φυσικά πρόκειται για μία ακριβή τεχνολογία, γεγονός που καθιστά δύσκολη την ευρεία της διάδοση.
Συνοπτικά, το VR, όταν εφαρμόζεται σωστά, μπορεί να είναι μια απίστευτα συναρπαστική αίσθηση. Χρησιμοποιώντας εικόνες που δημιουργούνται από υπολογιστή, δεν υπάρχουν όρια εκτός από τα χρήματα και τη φαντασία κατά τη δημιουργία άλλων κόσμων, επιδείξεων προϊόντων ή χώρων με νέους και ενδιαφέροντες τρόπους.
Ωστόσο, το VR είναι μια κατακερματισμένη αγορά. Η δημιουργία περιεχομένου τείνει να προσαρμόζεται και, συχνά, ακριβή. Οι βέλτιστες πρακτικές για αποτελεσματική και ελκυστική δημιουργία περιεχομένου βρίσκονται ακόμη υπό επεξεργασία. Επιπλέον, το VR είναι αργό για επιδείξεις. Χρειάζεται χρόνος για να διαμορφώσετε το ακουστικό, να τοποθετήσετε / ρυθμίσετε το ακουστικό και να εξοικειωθείτε με τα χειριστήρια.
Σημαντικό είναι το γεγονός ότι το VR είναι συχνά μια μεμονωμένη, ατομική εμπειρία που σας μεταφέρει κάπου αλλού, σε ένα μέρος που διαφέρει από το υπάρχον περιβάλλον. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με έναν από τους κύριους στόχους που είναι οι άνθρωποι να έρχονται κοντά να αλληλεπιδρούν στα πλαίσια μιας ομάδας.
Οι άνθρωποι είναι έτοιμοι να αγκαλιάσουν αυτή τη νέα επαναστατική τεχνολογία Η πρώτη ιδέα που έρχεται στο μυαλό όλων όταν σκέφτονται το VR είναι ότι προσφέρει μία εμπειρία ψυχαγωγίας. Επομένως, πρόκειται για μία τεχνολογία που συνδυάζει γνώση, διασκέδαση και απόδραση σε έναν κόσμο που είναι φτιαγμένος με βάση τις ανάγκες και τις επιθυμίες του κάθε ανθρώπου.
Επίσης είναι πολύ πιθανό να δώσει λύσεις σε σοβαρά και σημαντικά προβλήματα της καθημερινότητας, συνιστώντας έτσι ένα χρήσιμο εργαλείο στα χέρια των ατόμων. Μένει να δούμε αν η Εικονική Πραγματικότητα θα χρησιμοποιηθεί με τέτοιον τρόπο ώστε να μας βοηθά να δραπετεύουμε από την πραγματικότητα με δημιουργικό τρόπο ή θα ξεφύγει από τα όρια και θα αποτελέσει ένα λανθασμένα χρησιμοποιούμενο όπλο.
Σε έναν κόσμο που μαστίζεται από φτώχεια, περιβαλλοντικές καταστροφές και πολιτική αστάθεια το VR θα αποτελεί σίγουρα μία ευχάριστη διέξοδο. Ωστόσο, ο πραγματικός κόσμος θα συνεχίσει να υπάρχει, επομένως οι άνθρωποι θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να διαχωρίσουν τους δύο κόσμους και να βιώνουν ισορροπημένες καταστάσεις. Το πιο σημαντικό όμως είναι να μην φτάσουν στο σημείο να εξαρτώνται από έναν πλασματικό κόσμο θέλοντας να ξεφύγουν από την πραγματικότητα, καθώς αυτό με τη σειρά του θα επιφέρει άλλα προβλήματα.
 δεν περιορίζεται στο gaming και την τεχνολογία, αλλά επεκτείνεται και στην επιστήμη και την εκπαίδευση.){kind=link}