Για πρώτη φορά στην ιστορία, η NASA δημοσίευσε φωτογραφία από ορατό σέλας στον Άρη, που καταγράφηκε από το ρόβερ Perseverance. Η εικόνα τραβήχτηκε στις 18 Μαρτίου 2024, λίγες ημέρες μετά από ένα coronal mass ejection (CME), που έπληξε τον Κόκκινο Πλανήτη.
Σύμφωνα με ερευνητές, το CME συγκρούστηκε με το ανομοιογενές μαγνητικό πεδίο του Άρη, κάνοντας το αέριο στην ατμόσφαιρα του πλανήτη να εκπέμψει φως.
Αντίστοιχα φαινόμενα στο παρελθόν έχουν παρατηρηθεί, αλλά εκπέμπονταν μόνο σε αόρατα μήκη κύματος του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, κυρίως στο υπεριώδες φως.
Δείτε επίσης: Δείγματα κρυμμένου ωκεανού κάτω από την επιφάνεια του Άρη
Είναι η πρώτη φορά που καταγράφηκε ένα ορατό σέλας στον Άρη. Το θέαμα δεν είναι τόσο εντυπωσιακό όσο το αντίστοιχο φαινόμενο στη Γη, αλλά η επιστημονική του σημασία είναι ανυπολόγιστη.
Το σέλας στον Άρη: Ελπίδες για ένα μοναδικό ουράνιο θέαμα στο μέλλον
Οι επιστήμονες εκτιμούν πως, εφόσον οι συνθήκες είναι κατάλληλες, οι μελλοντικοί αστροναύτες θα μπορούν να παρακολουθήσουν το φαινόμενο από κοντά, με γυμνό μάτι. Το αχνό πράσινο φως που αποτυπώθηκε στην πρόσφατη φωτογραφία αποτελεί ενδεχομένως τον προπομπό ενός νέου πεδίου αστρονομικών παρατηρήσεων— αυτή τη φορά εκτός Γης.
Η εντυπωσιακή φωτογραφία με το σέλας στον Άρη δεν ήταν προϊόν τύχης. Οι ερευνητές της NASA προέβλεψαν ότι το CME θα χτυπούσε τον πλανήτη και έστρεψαν την κάμερα Mastcam-Z του ρόβερ Perseverance προς τον αρειανό νυχτερινό ουρανό.
Αυτό το στιγμιότυπο, πέρα από την επιστημονική του σημασία, είναι ιστορικό, καθώς πρόκειται για την πρώτη φορά που αρειανό σέλας καταγράφεται απευθείας από την επιφάνεια του πλανήτη. Μέχρι σήμερα, τέτοια φαινόμενα είχαν εντοπιστεί μόνο από τροχιακά σκάφη, όπως το σκάφος Mars Atmosphere and Volatile Evolution (MAVEN) της NASA και το Mars Mission orbiter των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
Το αρειανό σέλας: Μια απρόσμενη “λάμψη” στον ουρανό του Άρη
Ο Άρης δεν θεωρούνταν ευνοϊκός για ένα ορατό σέλας, καθώς διαθέτει εξαιρετικά αραιή ατμόσφαιρα και ένα μαγνητικό πεδίο που επιτρέπει στον ηλιακό άνεμο να απομακρύνει τα αέρια από την ατμόσφαιρα. Ωστόσο, η νέα εικόνα αποδεικνύει ότι παραμένει αρκετό αέριο ώστε να ενεργοποιηθεί ένα τέτοιο φαινόμενο.
Δείτε επίσης: Elon Musk: Ο Ήλιος απειλεί τη ζωή στη Γη – Ο Άρης είναι η λύση!
Η ανάλυση των πράσινων αποχρώσεων της φωτογραφίας αποκάλυψε πως το φως προέρχεται από μόρια οξυγόνου, τα οποία αποτελούν μόλις το 0,13% της ατμόσφαιρας του Άρη. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τα υψηλά επίπεδα σκόνης, εξηγεί γιατί η λάμψη είναι τόσο αχνή.
Μάλιστα, για να γίνει ορατό το σέλας, οι επιστήμονες χρειάστηκε να αφαιρέσουν ψηφιακά το έντονο φως που αντανακλούσε ο Φόβος – το μεγαλύτερο φεγγάρι του Άρη – από την αρχική λήψη. Αυτός είναι και ο λόγος που η τελική φωτογραφία εμφανίζεται διαιρεμένη στη μέση.
Το σέλας είναι φαινόμενο του ηλιακού συστήματος
Το σέλας στη Γη και στον Άρη δεν είναι τα μοναδικά στο Διάστημα – αντίστοιχα φαινόμενα εμφανίζονται σε πλανήτες όπως η Αφροδίτη, ο Δίας, ο Κρόνος, ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας. Ωστόσο, το κοινό χαρακτηριστικό τους είναι ότι εμφανίζονται σε αόρατες περιοχές του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, γεγονός που καθιστά δύσκολη την απευθείας παρατήρησή τους.
Σε πιο απομακρυσμένους πλανήτες, πέρα από την τροχιά του Άρη, το σέλας προκαλείται κυρίως από την συνεχή ροή ηλιακών σωματιδίων, γνωστή ως ηλιακός άνεμος. Εντούτοις, σε γίγαντες όπως ο Δίας, οι ισχυρές μαγνητικές διαταραχές, που προκαλούνται ακόμα και από τα ίδια τα φεγγάρια τους, μπορούν να δημιουργήσουν ιδιαίτερα έντονες εκπομπές σέλας, όπως έχει αποκαλύψει πρόσφατη έρευνα.
Στους πλανήτες που βρίσκονται πιο κοντά στον Ήλιο, όπως η Αφροδίτη, η Γη και ο Άρης, έντονα διαστημικά καιρικά φαινόμενα, όπως τα coronal mass ejection που αναφέραμε παραπάνω, μπορούν να πυροδοτήσουν εντυπωσιακό σέλας. Ακόμα και ο Ερμής, παρά την εξαιρετικά λεπτή του ατμόσφαιρα, εμφανίζει εκπομπές ακτίνων Χ που μοιάζουν με σέλας, ιδιαίτερα όταν δέχεται τις συχνές ηλιακές καταιγίδες που τον χτυπούν (ως ο πιο κοντινός πλανήτης στον Ήλιο).
Την ίδια στιγμή, τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί αύξηση στη συχνότητα και την ένταση των ηλιακών εκρήξεων, καθώς ο Ήλιος βρίσκεται στο αποκορύφωμα του περίπου 11ετούς κύκλου δραστηριότητάς του. Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, οι ηλιακές καταιγίδες γίνονται πιο συχνές και πιο ισχυρές, αυξάνοντας τις επιπτώσεις στους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος.
Δείτε επίσης: Νέα έρευνα για τη γεωλογική και ηφαιστειακή ιστορία του Άρη
Το σέλας που καταγράφηκε στον Άρη είναι πραγματικά εντυπωσιακό και ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην κατανόηση της ατμοσφαιρικής δυναμικής σε άλλους πλανήτες. Αν και δεν έχει το ίδιο εντυπωσιακό οπτικό αποτέλεσμα που βλέπουμε στη Γη, το γεγονός ότι το Perseverance κατάφερε να φωτογραφήσει ένα ορατό σέλας στον Κόκκινο Πλανήτη αποδεικνύει ότι ακόμα και σε ένα τόσο αραιό περιβάλλον, οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ ηλιακού ανέμου και ατμόσφαιρας μπορούν να δημιουργήσουν φωτεινά φαινόμενα.
Επίσης, ανοίγει το δρόμο για μελλοντικές αποστολές, ώστε να μελετήσουν από κοντά αυτά τα φαινόμενα. Ίσως μια μέρα αστροναύτες να έχουν την ευκαιρία να δουν με τα ίδια τους τα μάτια αυτό το «εξωγήινο» θέαμα.
Πηγή: www.livescience.com
