Η τεχνητή νοημοσύνη (AI), είναι ένας όρος του οποίου η έννοια συνεχώς μεταβάλλεται. Οι υπολογιστές αποδεικνύεται ότι μπορούν να κάνουν πράγματα που μόνο οι πιο έξυπνοι άνθρωποι μπορούσαν κάποτε. Αλλά ταυτόχρονα αποτυγχάνει σε καθήκοντα που ακόμη και ένας μέσος άνθρωπος πραγματοποιεί χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία.
Αυτή τη στιγμή ο όρος χρησιμοποιείται κυρίως για να αναφέρεται στη μηχανική εκμάθηση: οι τεχνικές που επιτρέπουν στα δίκτυα υπολογιστών να ανακαλύπτουν πρότυπα κρυμμένα σε γιγαντιαίες ποσότητες ακατάστατων δεδομένων του πραγματικού κόσμου. Είναι κάτι κοντά σε αυτά που ορισμένα μέρη των βιολογικών εγκεφάλων μπορούν να κάνουν. Το AI με αυτή την έννοια είναι αυτό που επιτρέπει στα αυτοδηγούμενα αυτοκίνητα να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν και να δρουν κατάλληλα προς το περιβάλλον τους. Είναι αυτό που κρύβεται πίσω από τις μυστηριώδεις δεξιότητες των προγραμμάτων αναγνώρισης προσώπου και που καθιστά δυνατό για τους προσωπικούς βοηθούς όπως τα smart speakers στο σπίτι, να λάβουν προφορικά αιτήματα και να ενεργήσουν ανάλογα. Και φυσικά, είναι αυτό που βοηθά τις γιγαντιαίες βιομηχανίες διαφήμισης και μάρκετινγκ στις αμείλικτες προσπάθειές τους να χαρτογραφούν και να αξιοποιούν τις γνωστικές και συναισθηματικές αδυναμίες μας.
Αλλάζοντας το παιχνίδι
Η χρήση μηχανικής εκμάθησης από την κινεζική κυβέρνηση για πολιτική καταστολή, έχει προχωρήσει πολύ περισσότερο από τις κάμερες παρακολούθησης. Μια πρόσφατη έκθεση από μια κυβερνητική εταιρεία, επιδοκίμασε την ικανότητα του λογισμικού να «προβλέπει την αναπτυξιακή τροχιά σε περιστατικά του διαδικτύου … να παρεμβαίνει προληπτικά και να καθοδηγεί το δημόσιο αίσθημα, για να αποφύγει τα ξεσπάσματα της κοινής γνώμης online και να βελτιώσει τις δυνατότητες κοινωνικής διακυβέρνησης».
Την περασμένη χρονιά σημειώθηκαν εκπληκτικές ανακαλύψεις, οι συνέπειες των οποίων θα καταστούν σαφέστερες και πιο σημαντικές. Η πρώτη ήταν εννοιολογική: η θυγατρική της Google, DeepMind, η οποία είχε ήδη ξεπεράσει τις προσδοκίες για το τι μπορεί να επιτύχει ένας υπολογιστής στο σκάκι, δημιούργησε ένα μηχάνημα που μπορεί να διδαχθεί τους κανόνες αυτού του είδους παιχνιδιών και στη συνέχεια, μετά από δύο ή τρεις ημέρες εκμάθησης, νίκησε κάθε άνθρωπο και κάθε άλλο μηχάνημα που υπήρξε ποτέ.
Το AlphaZero δεν μπορεί να καταλάβει ωστόσο τους κανόνες οποιουδήποτε παιχνιδιού. Λειτουργεί μόνο για παιχνίδια όπου όλα τα στοιχεία είναι γνωστά σε όλους τους παίκτες. Δεν υπάρχει τίποτα κρυμμένο σε μια σκακιέρα.
Οι υπολογιστές που μπορούν να διδάσκονται από το μηδέν, όπως κάνει το AlphaZero, αποτελούν σημαντικό ορόσημο στην πρόοδο της τεχνολογίας. Και υπάρχει μια μάλλον ανόητη αίσθηση ότι αυτό το είδος τεχνητής νοημοσύνης φαίνεται ζωντανό.
Σε σύγκριση με τα συμβατικά προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών, ενεργεί για λόγους ακατανόητους για τον έξω κόσμο. Μπορεί να εκπαιδευτεί, όπως ένας παπαγάλος, ανταμείβοντας την επιθυμητή συμπεριφορά. Στην πραγματικότητα, αυτό περιγράφει το σύνολο της μαθησιακής διαδικασίας. Αλλά δεν μπορεί να σχεδιαστεί συνειδητά σε όλες τις λεπτομέρειες. Για παράδειγμα, εάν ένα αεροπλάνο συντριβεί, θεωρητικά είναι δυνατόν να ανακατασκευάσουμε όλα τα μικρά βήματα που οδήγησαν στην καταστροφή και να καταλάβουμε γιατί συνέβη το καθένα και πώς οδήγησε στο επόμενο. Συμβατικά προγράμματα υπολογιστών μπορούν να διορθωθούν με αυτόν τον τρόπο. Αυτό ισχύει ακόμη και όταν αλληλεπιδρούν με πολύπλοκα και παράξενα μέσα. Αλλά τα νευρωνικά δίκτυα, το είδος του λογισμικού που χρησιμοποιείται σχεδόν σε όλα όσα ονομάζουμε AI, δεν μπορούν να διορθωθούν, με αυτόν τον τρόπο. Γνωρίζουμε ότι λειτουργούν και μπορούμε με ενθάρρυνση να τα κάνουμε να δουλέψουν καλύτερα. Αλλά στη φυσική τους κατάσταση είναι τελείως αδύνατο να ανακατασκευάσουμε τη διαδικασία με την οποία φθάνουν στα συμπεράσματά τους.
Φίλος ή εχθρός?
Μία από τις λιγότερο αμφιλεγόμενες χρήσεις της μηχανικής εκμάθησης είναι η ερμηνεία των ιατρικών δεδομένων: για κάποιους τύπους καρκίνου και άλλων διαταραχών, οι υπολογιστές είναι ήδη καλύτεροι από τους ανθρώπους όταν εντοπίζουν τα επικίνδυνα μοτίβα σε μια σάρωση. Είναι όμως δυνατό να τους εκπαιδεύσουμε περαιτέρω, ώστε να παράγουν επίσης έναν κατάλογο παραγόντων οι οποίοι τους οδηγούν στα εν λόγω συμπεράσματα και οι άνθρωποι μπορούν να μάθουν από αυτά. Είναι απίθανο ότι αυτά είναι πραγματικά τα χαρακτηριστικά στα οποία βασίζονται οι αποφάσεις που παίρνει ένα τέτοιο πρόγραμμα. Υπάρχει επίσης ένα αυξανόμενο πεδίο γνώσης για το πώς μπορεί κάποιος να ξεγελάσει την ταξινόμηση μιας εικόνας, σε τέτοιου είδους προγράμματα, με μικροσκοπικές αλλαγές που δεν είναι ορατές στον άνθρωπο, έτσι ώστε μια απλή σχηματική απεικόνιση ενός ψαριού να μπορεί να “πειραχτεί” με τέτοιο τρόπο, ώστε η τεχνολογία AI να το κατατάσσει ως γάτα.
Πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός, ότι η φαινομενικά τυχαία παραμόρφωση ενός σημείου τερματισμού μπορεί να προκαλέσει ένα υπολογιστικό σύστημα να υποθέσει ότι πρόκειται για ένα όριο ταχύτητας. Τα αρχεία ήχου μπορούν επίσης να τροποποιηθούν σκόπιμα, ώστε τα συστήματα αναγνώρισης ομιλίας να ερμηνεύονται εσφαλμένα. Με την αυξανόμενη χρήση των ψηφιακών βοηθών, αυτό προσφέρει προφανείς στόχους στους εγκληματίες. Και ενώ η μηχανική εκμάθηση καθιστά δυνατή την αναγνώριση δακτυλικών αποτυπωμάτων, επιτρέπει επίσης την κατασκευή τεχνητών δακτυλικών αποτυπωμάτων που λειτουργούν ως κλειδιά για να ξεκλειδώσουν συσκευές.
Η δεύτερη μεγάλη εξέλιξη του περασμένου έτους καθιστά πολύ πιο πιθανά τα κακά αποτελέσματα. Αυτή είναι η πολύ ευρύτερη διαθεσιμότητα ισχυρού λογισμικού και hardware. Αν και χρειάζονται τεράστιες ποσότητες δεδομένων και υπολογιστικής ισχύος για την εκπαίδευση των περισσότερων νευρωνικών δικτύων, μόλις εκπαιδευτεί, ένα δίκτυο μπορεί να τρέξει σε πολύ φτηνό και απλό hardware. Αυτό συχνά ονομάζεται εκδημοκρατισμός της τεχνολογίας, αλλά στην πραγματικότητα είναι η αναγωγή της στην αναρχία. Οι δημοκρατίες διαθέτουν μέσα επιβολής των αποφάσεων. Οι αναρχίες δεν έχουν καν διάθεση να πάρουν αποφάσεις. Η διάδοση αυτών των εξουσιών σε αυταρχικές κυβερνήσεις αφενός και εγκληματικά δίκτυα αφετέρου, αποτελεί διπλή πρόκληση για τις φιλελεύθερες δημοκρατίες.
Η τεχνολογία μας δίνει νέες και σχεδόν αδιανόητες δυνάμεις, αλλά ταυτόχρονα αφαιρεί κάποιες δυνατότητες και ίσως και κάποια κατανόηση γι΄αυτή, που νομίζαμε ότι θα έχουμε πάντα.
, είναι ένας όρος του οποίου η έννοια συνεχώς μεταβάλλεται. Οι υπολογιστές αποδεικνύεται ότι μπορούν να κάνουν){kind=link}