Ο Nick Bilton γράφει για τα wearables στην ενότητα Style των New York Times. Δεν είναι δημοσιογράφος, κάνει σχόλια και ως εκ τούτου κανείς δεν περιμένει από αυτόν να είναι σωστός σε όλα. Αλλά το πιο πρόσφατο άρθρο του που φιλοδοξεί να σκιαγραφήσει τα wearables -όπως το ρολόι της εταιρείας Apple που ανακοινώθηκε πρόσφατα- και η δήλωση πως θα μπορούσε να προκαλέσει ασθένειες τόσο σοβαρές όσο ο καρκίνος, είναι απλά λάθος. Δεν είναι απλώς υπερβολικά επιφυλακτικό, ούτε σκόπιμα προκλητικό. Είναι επικίνδυνο.
Αυτό το άρθρο δεν είναι για τον Nick Bilton. Αυτό το άρθρο είναι για την επιστήμη, και πώς οι κυνηγοί συνομωσιών, όπως ο Bilton, παραποιούν την επιστήμη για την κατασκευή αμφιλεγόμενων ιδεών. Το πρόβλημα δεν είναι ότι ο Bilton πιστεύει πως η τεχνολογία μπορεί να προκαλέσει ασθένειες όπως ο καρκίνος. Αυτό είναι μια παλιά υπόθεση, την οποία μόνο η επιστήμη πρέπει να εξετάζει. Το πρόβλημα είναι ότι στήριξε το επιχείρημά του, με στόχο το πιο θαυμαστό χαρακτηριστικό γνώρισμα της επιστημονικής μεθόδου: την αβεβαιότητα για την αντιμετώπιση των ατελών αποδεικτικών στοιχείων. Και αυτό κάνει το δοκίμιό του μια ολέθρια επίθεση στην ίδια την επιστήμη.
Ας ξεκινήσουμε απ’ το γεγονός ότι ο Bilton παρουσιάζει μια «προειδοποιητική» ιστορία για τις εκστρατείες εκφοβισμού των εταιρειών καπνού με σκοπό να συγκαλύψουν τις συνέπειες του καπνίσματος στην υγεία τη δεκαετία του 1940. Αυτή η διαστρεβλωμένη παραπομπή δίνει στον Bilton χώρο να σπείρει τους σπόρους της συνωμοσίας στο μυαλό του αναγνώστη. Στη συνέχεια ο Bilton μιλά με μία γιατρό, γνωστή κυρίως για την πώληση ομοιοπαθητικών φαρμάκων στην ιστοσελίδα του. Η γιατρός επίσης γράφει και σχετικά με τους κινδύνους των κινητών τηλεφώνων, αλλά δεν έχει δημοσιεύσει ποτέ πραγματική έρευνα επί του θέματος.
Μόλις κατάφερε ο συγγραφέας να ανοίξει μια μικρή κούφια τρύπα αμφιβολίας, την οποία γεμίζει με παρερμηνείες ή αλλιώς «κακή επιστήμη». Ο Bilton στηρίζει την διατριβή του σε μερικά παραδείγματα υποδηλώνοντας ότι τα κινητά τηλέφωνα μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο. Δηλώνει ότι το πιο σημαντικό από αυτά είναι η δήλωση μιας ειδικής επιτροπής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO – World Health Organization), που κατέληξε στο συμπέρασμα πως ίσως και να υπάρχει μια πιθανότητα ανάπτυξης όγκων στον εγκέφαλο όταν χρησιμοποιούνται τα κινητά τηλέφωνα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αλλά σχεδόν σε κάθε φράση, ισοπεδώνει τα αποτελέσματα του WHO.
Στην πραγματικότητα, δεν έκαναν τέτοια δήλωση. Η ειδική αυτή επιτροπή ανακοίνωσε πως όσο πιο μακριά βρίσκεται η συσκευή από το κεφάλι κάποιου, τόσο χαμηλότερη είναι η έκθεσή του σε ακτινοβολία. Η διαφορά είναι λεπτή, και πράγματι θα μπορούσε να ήταν μια παρεξήγηση από τον Bilton, αλλά είναι πολύ σημαντική, αν μιλά για όγκο στο κεφάλι. Ακούγεται σαν να έχει αποδειχθεί αυτή η βλάβη. Ο κίνδυνος είναι ακόμα υποθετικός. Η επιτροπή του WHO ωστόσο δεν έκανε καμία πραγματική έρευνα για το χρονικό διάστημα χρήσης του τηλεφώνου που θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν όγκο, ή ακόμη και το πώς η μη ιοντίζουσα ακτινοβολία από το τηλέφωνο θα μπορούσε να αλλοιώσει το DNA των κυττάρων του εγκεφάλου ώστε να μεταλλαχθούν και να εξελιχθούν σε καρκινικά.
Αλλά στα χέρια του Bilton, αυτές οι λέξεις γίνονται μέρος της αντιεπιστήμης –η αβεβαιότητα αυτή ισούται με την ανεπάρκεια. Η επιστημονική αβεβαιότητα είναι η πιο ευρέως παρεξηγημένη πτυχή της επιστημονικής προόδου. Επιτρέπει στους επιστήμονες να περιγράφουν καλύτερα την εκτίμηση τους και να εξακολουθούν να επικεντρώνονται σε προβλήματα που δεν έχουν ακόμη επιλυθεί. Και η αντιεπιστήμη είναι αιτία για σκεπτικισμό, δυσπιστία, ή το χειρότερο από όλα συνωμοσία, και επιτρέπει στους κινδυνολόγους να χρησιμοποιούν το καλό της επιστήμης για να μοχλεύσουν την επόμενη κακή ιδέα τους.
