Ο εθισμός στα video games είναι ένα από τα ζητήματα που έχουν απασχολήσει πολλούς ερευνητές τα τελευταία χρόνια, καθώς υπάρχουν διαφορετικές απόψεις για το θέμα. Ας δούμε μερικές από τις πιο δημοφιλείς.
Τα video games αποτελούν ένα από τα αγαπημένα χόμπι ενός μεγάλου ποσοστού ανθρώπων. Πάνω από 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο παίζουν βιντεοπαιχνίδια.
Τα πρώτα βιντεοπαιχνίδια άρχισαν να εμφανίζονται τη δεκαετία του 1950 σε ερευνητικά εργαστήρια επιστημόνων. Σταδιακά εξελίχθηκαν και άρχισαν να κυκλοφορούν στην αγορά.
Οι Αμερικανοί ασχολούνται με τα βιντεοπαιχνίδια από τη δεκαετία του 1970.
Σύντομα έγινε εμφανές ότι οι άνθρωποι ξόδευαν πολύ χρόνο παίζοντας video games. Αυτό εξακολουθεί να ισχύει και σήμερα και τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα, γιατί πλέον τα παιχνίδια είναι διαθέσιμα παντού.
Δείτε επίσης: Video Games και παιδιά: Ο τέλειος συνδυασμός για τους hackers
Πολλοί gamers αφιερώνουν υπερβολικά πολύ χρόνο στο παιχνίδι, με αποτέλεσμα το gaming μερικές φορές να μετατρέπεται σε μια επιβλαβή συνήθεια.
Η ενασχόληση με τα video games καθίσταται προβληματική όταν αρχίζει να επηρεάζει τις σχέσεις και τη λειτουργικότητα ενός ατόμου.
Αυτό συμβαίνει όταν το άτομο αρχίζει να εθίζεται και να ασχολείται υπερβολικά με το gaming, σε βαθμό που μένουν πίσω οι καθημερινές του δραστηριότητες.
Δείτε επίσης: Προβλήματα στην αγορά gaming laptops λόγω… crypto-miners
O Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει ταξινομήσει τον εθισμό στο gaming ως ασθένεια στη Διεθνή Ταξινόμηση Νοσημάτων (ICD-11).
Ορισμός
Σύμφωνα με τον ορισμό που έχει δώσει ο οργανισμός, η διαταραχή του gaming είναι ένα πρότυπο gaming συμπεριφοράς που χαρακτηρίζεται από μειωμένο έλεγχο όσον αφορά στο παιχνίδι, προτεραιότητα στο gaming σε βαθμό που υπερισχύει των άλλων ενδιαφερόντων και των καθημερινών δραστηριοτήτων και συνέχιση ή κλιμάκωση του παιχνιδιού παρά την εμφάνιση αρνητικών συνεπειών.
Παρόλο που διασεκατομμύρια άνθρωποι παίζουν video games, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι μόνο το 3-4% θα μπορούσε να θεωρηθεί εθισμένο.
Το ζήτημα αναφέρεται και στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM-5), ως μια κατάσταση που πρέπει να μελετηθεί περισσότερο.
Γενικά, υπάρχουν διαφορετικές απόψεις σχετικά με το αν η συνεχής ενασχόληση με τα video games είναι εθισμός ή όχι.
Η Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση ορίζει τον εθισμό ως “μια εγκεφαλική νόσο που εκδηλώνεται με καταναγκαστική χρήση ουσιών παρά τις επιβλαβείς συνέπειες“. Αυτός ο ορισμός αποκλείει ουσιαστικά τους συμπεριφορικούς εθισμούς, στους οποίους ανήκει και το gaming.
Για αυτόν τον λόγο, ορισμένοι επιστήμονες και ερευνητές πιστεύουν ότι η υπερβολική ενασχόληση με τα βιντεοπαιχνίδια είναι περισσότερο μια συνήθεια ή κι ένα σύμπτωμα μιας άλλης διαταραχής.
Λόγω αυτών των διαφορετικών απόψεων, όλο και περισσότεροι ερευνητές μελετούν αυτό το ζήτημα για να καταλήξουν σε ένα συμπέρασμα.
Ας δούμε μερικές από τις πιο δημοφιλείς απόψεις για το θέμα.
Αρχικά γιατί είναι εθιστικά τα βιντεοπαιχνίδια;
- Είναι σχεδιασμένα με τέτοιο τρόπο, ώστε να προσελκύουν τους gamers και να τους κάνουν να θέλουν παίζουν συνέχεια. Σχεδιάζονται έτσι ώστε να δημιουργούν προκλήσεις για να συνεχίσουν να παίζουν οι παίκτες, αλλά δεν είναι τόσο δύσκολα, ώστε να τους κάνουν να παραιτηθούν.
- Αρκετά παιχνίδια δεν έχουν τελικό στόχο ή οριστικό τέλος, το οποίο επιτρέπει στους παίκτες να συνεχίσουν να τα παίζουν επ’ αόριστον.
- Ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να συνδέονται ηλεκτρονικά μεταξύ τους, κάτι που μπορεί να προωθήσει το συνεχές παιχνίδι.
- Χρησιμοποιούν την ενίσχυση και την επιβράβευση για να αυξήσουν τις πιθανότητες συνέχισης του παιχνιδιού.
- Δημιουργούν έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο και μεταφέρουν τα άτομα σε μια διαφορετική και ίσως πιο ευχάριστη πραγματικότητα.
Βιολογικός παράγοντας
Κάποιοι ερευνητές έχουν προτείνει ότι η διαδικασία του παιχνιδιού και της νίκης μπορεί να προκαλέσει απελευθέρωση ντοπαμίνης, μιας χημικής ουσίας του εγκεφάλου που αυξάνει τη διάθεση και δίνει ενέργεια. Η ντοπαμίνη είναι ισχυρή.
Βοηθά στη διατήρηση του ενδιαφέροντος και της προσοχής, γι’ αυτό μπορεί να είναι εξαιρετικά δύσκολο για κάποιον να απομακρυνθεί από το βιντεοπαιχνίδι.
Η ντοπαμίνη είναι ο ίδιος νευροδιαβιβαστής που εμπλέκεται σε άλλες εθιστικές δραστηριότητες, όπως το αλκοόλ ή η κατάχρηση ναρκωτικών.
Συμπτώματα και προειδοποιητικά σημάδια
Το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών έχει προτείνει κάποια συμπτώματα, αν και δεν έχει περάσει το gaming επίσημα ως διαταραχή.
Τα συμπτώματα αυτά περιλαμβάνουν:
- Συνεχή ενασχόληση με το παιχνίδι
- Συμπτώματα, όπως θλίψη, άγχος και ευερεθιστότητα όταν δεν υπάρχει πρόσβαση στο παιχνίδι
- Ανάγκη για αφιέρωση περισσότερου χρόνου στο gaming
- Αδυναμία μείωσης του χρόνου παιχνιδιού και ανεπιτυχείς προσπάθειες διακοπής του παιχνιδιού
- Εγκατάλειψη άλλων δραστηριοτήτων και απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που στο παρελθόν ήταν σημαντικές
- Συνέχιση του παιχνιδιού παρά τα προβλήματα
- Εξαπάτηση μελών της οικογένειας ή άλλων ατόμων σχετικά με το χρόνο που αφιερώνεται στο παιχνίδι
- Χρήση του παιχνιδιού για ανακούφιση αρνητικών συναισθημάτων
- Κίνδυνος απώλειας θέσης εργασίας ή σχέσης λόγω gaming
Σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών, απαιτούνται πέντε ή περισσότερα από αυτά τα συμπτώματα στη διάρκεια ενός έτους, για να θεωρηθεί ότι ο gamer είναι εθισμένος.
Άλλα προειδοποιητικά σημάδια περιλαμβάνουν:
- Την κακή απόδοση στο σχολείο, την εργασία ή το νοικοκυριό
- Τη μείωση της ενασχόλησης με την προσωπική υγιεινή και την περιποίηση
- Συμπτώματα σωματικής ή ψυχολογικής απόσυρσης, όπως απώλεια όρεξης, αϋπνία, διέγερση ή συναισθηματικές εκρήξεις
Συνέπειες
Βραχυπρόθεσμες: αϋπνία και διαταραχές ύπνου γενικότερα, κούραση, μη σωστή διατροφή και παράλειψη γευμάτων, αποξένωση από οικογένεια και φίλους.
Μακροχρόνιες: ακαδημαϊκά, εργασιακά ή οικονομικά προβλήματα, προβλήματα στη συγκέντρωση και την προσοχή, αντικοινωνική συμπεριφορά, μυοσκελετικά προβλήματα και άλλα σωματικά και ψυχικά θέματα.
Ποια είναι τα πιο εθιστικά video games σύμφωνα με τα στατιστικά;
- Fortnite: ένα shooter game, όπου ένα άτομο παίζει ενάντια σε 99 άλλους παίκτες με στόχο να είναι ο τελευταίος που θα μείνει ζωντανός.
- League of Legends: ένα multiplayer game όπου μια ομάδα ατόμων παλεύει ενάντια σε μια άλλη ομάδα.
- World of Warcraft: ένα άτομο ελέγχει ένα avatar για να εξερευνήσει εδάφη, να πολεμήσει τέρατα, να κατακτήσει αποστολές και να αλληλεπιδράσει με άλλους παίκτες.
- Call of Duty: μια ακόμη σειρά shooter game με πολλούς χρήστες.
- Assassin’s Creed: ένα παιχνίδι περιπέτειας και δράσης, όπου τα άτομα παλεύουν, εξερευνούν και ολοκληρώνουν αποστολές.
Δείτε επίσης: Call of Duty WWII Vanguard: Φήμες κυκλοφορίας και περιγραφή game
Πρόληψη
Τα προληπτικά μέτρα περιλαμβάνουν:
- Θέσπιση ορίων στο χρόνο που αφιερώνεται στο παιχνίδι
- Απομάκρυνση τηλεφώνων και υπολογιστών από το δωμάτιο
- Ενασχόληση με άλλες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της άσκησης
Αντιμετώπιση/Θεραπεία
Οι μελέτες σχετικά με τη θεραπεία του εθισμού στα βιντεοπαιχνίδια βρίσκονται, επίσης, σε πρώιμο στάδιο. Ωστόσο, η θεραπεία θα μπορούσε να είναι παρόμοια με αυτή που εφαρμόζεται σε άλλους συμπεριφορικούς εθισμούς.
Η ατομική και οικογενειακή συμβουλευτική, μαζί με την τροποποίηση της συμπεριφοράς, είναι ίσως η καλύτερη επιλογή.
Στο ίδιο πλαίσιο είναι και η γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία, μια συμβουλευτική διαδικασία που βοηθά τα άτομα να αλλάξουν τις σκέψεις σχετικά με το παιχνίδι ώστε να μπορέσουν να αλλάξουν και συμπεριφορά.
Σε αντίθεση με άλλους τύπους εθισμών, είναι δύσκολο να παραμείνει κάποιος σε απόσταση όταν οι υπολογιστές και τα τηλέφωνα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της ζωής για την πλειονότητα των ανθρώπων.
Λόγω αυτού, η θεραπεία μπορεί να επικεντρωθεί στον έλεγχο του χρόνου και της χρήσης υπολογιστή αντί στην πλήρη αποφυγή του.
Αλλά το πιο σημαντικό είναι να αλλάξει ο τρόπος που σκέφτεται και αισθάνεται το άτομο, ώστε να μην έχει ανάγκη το παιχνίδι.
Για μερικούς ανθρώπους, μπορεί να μην είναι εύκολη διαδικασία.
Το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον πρέπει να βοηθήσει και να βρίσκεται στο πλευρό του gamer.