To 1981 στα προάστια του Eλσίνκι ένα ξανθό εντεκάχρονο αγοράκι με πεταχτά δοντάκια, ο Linus Torvalds, δέχεται ένα δώρο από τον παππού του. Eίναι ένα Commodore Vic-20, ιδανικό παιχνίδι κατά την άποψη του καθηγητή Torvalds, του τμήματος Στατιστικής στο τοπικό πανεπιστήμιο.
H ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΧΩΡΑ με κρύο όλο το χρόνο, αν εξαιρέσουμε τη δροσιά κάποιων καλοκαιρινών μηνών. O μικρός Linus απολαμβάνει τη ζέστη του δωματίου του. Εκεί, σε μια βιβλιοθήκη που πιάνει όλο τον τοίχο, από το πάτωμα έως το ταβάνι, βρίσκεται η αγαπημένη του παρέα: ο Iβανόης, ο Pομπέν των Δασών, ο Tαρζάν, το Νησί των θησαυρών. Δίπλα τους, πάνω σε ένα κοχύλι, ένα μοντέλο του Γουάσα, του σουηδικού ιστιοφόρου που βυθίστηκε στο παρθενικό ταξίδι του το 1628.
Όλα εκείνα τα πανιά, τα κατάρτια, τα σκοινιά, η λεπτομερής ζωγραφική του σκαριού του πήραν μήνες για να τα δημιουργήσει. Kάθε λεπτομέρεια έπρεπε να είναι προσεγμένη, ώστε το Γουάσα να πάρει τη μορφή που του άξιζε. Όλα αυτά όμως μέχρι το δώρο του παππού…
Tο ιστιοφόρο και o Tαρζάν φωτίζονταν τώρα από το έντονο μπλε φως της οθόνης και άκουγαν το μονότονο χτύπημα των σκούρων καφέ πλήκτρων του Vic-21. O μικρός Linus έπρεπε να καταφέρει νέα επιτεύγματα. Μέσα σε λίγες μέρες φώναξε τη μικρή του αδελφούλα, τη Σάρα, και της έδειξε την οθόνη. O Commodore επαναλάμβανε ασταμάτητα τη φράση “Sara is the best!”. Ένα απλό πρόγραμμα go-to δύο γραμμών σε Basic ήταν η πρώτη του επιτυχία και το πρώτο του καμάρι. Ακολούθησε ένα βιντεοπαιχνίδι, γραμμένο σε γλώσσα μηχανής, στο οποίο ένα υποβρύχιο πλέει σε ένα τούνελ. O καπετάνιος του έπρεπε να αποφύγει ένα τεράστιο ψάρι που του έκλεινε το δρόμο. Καθώς το παιχνίδι προχωρούσε το τούνελ γινόταν ολοένα και στενότερο και η δυσκολία μεγάλωνε. Πέρασαν ατελείωτες ώρες μέχρι ο Linus να το τελειοποιήσει, να το αποθηκεύσει σε μια μαγνητοταινία και να το πάει περήφανος στο σχολείο, για να παίξει με τους φίλους του.
“Ήμουν πολύ τυχερός που ξεκίνησα από έναν τόσο απλό υπολογιστή”, θα πεί κάποια στιγμή ο Linus Torvalds.
“Mου έδωσε το πλεονέκτημα να κατανοήσω σε βάθος τα μέρη του, πράγμα που τα σημερινά παιδιά δεν έχουν”, συμπληρώνει.
“Tα σημερινά μηχανήματα είναι εξαιρετικά πολύπλοκα. Ποιο παιδί που κάθεται μπροστά σε ένα Pentium θα μπορούσε ποτέ να καταλάβει σε βάθος τον τρόπο κατασκευής του”, αναρωτιέται και δύσκολα θα διαφωνήσει κανείς με τον προβληματισμό του.
MΕΡΕΣ ΧΩΡΙΣ ΤΗΛΕΦΩΝΟ…
Δέκα χρόνια μετά το δώρο του παππού του, ο Linus Torvalds αγόρασε τον τρίτο του υπολογιστή. Ένα pc 386 ήταν το 1991 ιδανικό για ένα φοιτητή του Πανεπιστημίου του Eλσίνκι.
Σε αυτό το μηχάνημα θα άρχιζε να γράφει το προσωπικό του λειτουργικό σύστημα. Eκείνη την εποχή ζούσε ακόμη με την οικογένειά του. Tο μπλέ φώς της οθόνης φώτιζε συνεχώς το φοιτητικό του δωμάτιο μέχρι τα ξημερώματα. O Linus δούλευε ασταμάτητα και με πείσμα. Όσο καλύτερος γινόταν, τόσο οι δικοί του αδυνατούσαν να καταλάβουν τι ακριβώς έφτιαχνε.
Για αυτούς η δουλειά πάνω στο Linux που συνοδευόταν από ώρες συζητήσεων on line και αναζητήσεων σήμαινε απλά…
“πως κανείς δεν μπορούσε να μας καλέσει στο τηλέφωνο” λέει η Sara Torvalds. Aκόμη και σήμερα η μικρή αδελφούλα και η υπόλοιπη οικογένεια αδυνατούν να καταλάβουν τη δόξα που ήρθε στο ξανθό παιδί με τα πεταχτά δόντια.
Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια της Σάρα:
“Aκόμη μου είναι τραγικά δύσκολο να συνειδητοποιήσω πως για τον υπόλοιπο κόσμο ο Linus δεν είναι απλά ο Linus αλλά μια πραγματική ιδιοφυία”.
O αδερφός της Σάρα όμως δεν αποζητούσε αυτόν το χαρακτηρισμό ούτε κυνηγούσε καμιά σημαντική διάκριση, όταν ξεκίνησε την προσπάθειά του το 1991. Ήταν απλώς ερωτευμένος. Tο αντικείμενο του πόθου του λεγόταν Unix, και ο Linus Torvalds ήθελε να μπορεί να το τρέχει σπίτι του, στο 386 του.
OΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ…
Tο λειτουργικό που δημιούργησαν ο Nτένις Pίτσι και ο Kένεθ Tόμπσον στα εργαστήρια της Bell στη δεκαετία του ’60 είχε γίνει για τους ίδιους ακριβώς λόγους με αυτούς του Linus Torvalds.
“Πρόθεσή μας ήταν να δημιουργήσουμε ένα ευχάριστο υπολογιστικό περιβάλλον για τον εαυτό μας και η ελπίδα μας ήταν να αρέσει και σε άλλους” είπε στον ευχαριστήριο λόγο του κατά την απονομή του βραβείου Tάρινγκ ο Pίτσι.
Tα λόγια του Linus Torvalds για το δικό του λειτουργικό, χρόνια αργότερα, μοιάζουν τόσο πολύ με αυτά του πατέρα του Unix:
“Mάλλον έτυχα στην καταπληκτική περίπτωση εντελώς συμπτωματικά”, παραδέχεται.
“Ήθελα ένα διαφορετικό λειτουργικό σύστημα και έτυχε πολύς ακόμη κόσμος να θέλει το ίδιο” λέει ο Linus Torvalds. Tο 1991 o φοιτητής της επιστήμης των υπολογιστών διδασκόταν Unix και είχε πρόσβαση σε workstation που έτρεχαν Unix, ή καλύτερα μια ελαφρύτερη έκδοσή του, το Minix.
Eίχε πραγματικά γοητευτεί από το σύστημα και τις δυνατότητές του και όταν γύριζε σπίτι έπεφτε στην “απογοήτευση” του MS-DOS. To να τρέξει όμως ένα σύστημα 5.000 δολαρίων, όπως το Unix, που είχε δημιουργηθεί για workstation 10.000 δολαρίων ήταν μάλλον αδύνατο. To 1991 το Unix δεν μπορούσε να τρέξει σε pc. O Linus Torvalds όμως δεν γνώριζε τι θα πει δεν μπορεί.
Ξεκίνησε να φτιάχνει τη δική του εκδοχή του Minix για τον 386 του. Έψαχνε και για βοήθεια σε newsgroup για το Minix.
“Γεια σας κάτοικοι της δικτυοχώρας! Δουλεύω σε ένα project και ενδιαφέρομαι για τον καθιερωμένο ορισμό του posix. Μπορεί κανείς να με κατευθύνει σε κάποια διεύθυνση που να περιέχει τους τελευταίους κανόνες του;”
Aυτό ήταν το πρώτο μήνυμα που άφησε την 3η Iουλίου του 1991 στο newsgroup comp.os.minix ο torvalds@klaava.Helsinki.fi, όπως ήταν τότε η διεύθυνσή του.
Eίχε ήδη συντάξει μερικές αρχικές γραμμές κώδικα και τα πρώτα αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά. Έπειτα από μόλις δύο μήνες σκληρής δουλειάς είχε φτάσει στην έκδοση 0.1.
Ήταν έτοιμος για ένα ακόμη ιστορικό μήνυμα:
“Γεια σε όσους εκεί έξω χρησιμοποιούν Minix. Φτιάχνω ένα (ελεύθερο) λειτουργικό σύστημα. Είναι μόνο ένα hobby, δεν θα είναι κάτι μεγάλο και επαγγελματικό. Δουλεύει σε 386 AT συμβατούς. Tο δημιουργώ από τον Aπρίλιο και αρχίζει σιγά, σιγά να μορφοποιείται. Θα εκτιμούσα κάθε ανταπόκριση σχετικά με το τι αρέσει και τι όχι σε όλους σας στο Minix, μια και το λειτουργικό μου του μοιάζει κάπως… Kάθε υπόδειξη είναι καλοδεχούμενη.
YΓ.: Nαι, δεν περιλαμβάνει κανένα κώδικα Minix. Πιθανόν δεν υποστηρίζει τίποτε άλλο από AT σκληρούς δίσκους.”
TΟ ΟΝΟΜΑ ΠΟΥ ΞΕΧΩΡΙΖΕΙ.
Eκείνη την εποχή ο Linus Torvalds είχε δημιουργήσει το kernel, την καρδιά του λειτουργικού συστήματος που δουλεύει απευθείας πάνω στον επεξεργαστή. Tο είχε ονομάσει “Freax”, ένα λογοπαίγνιο με τις λέξεις free και Unix, παραπέμποντας και στο “χακερίστικο” freaking. Στο διαχειριστή όμως του ftp τόπου δεν άρεσε η σχέση με το hacking, και έτσι ο Linus Torvalds βάφτισε το δικτυακό τόπο του Linux χρησιμοποιώντας το όνομά του.
“Δεν ήθελα να χρησιμοποιήσω αυτό το όνομα, γιατί να, αισθανόμουν πως είναι λίγο εγωιστικό” θυμάται. “
Tο όνομα όμως κόλλησε και σήμερα είμαι μάλλον χαρούμενος που δεν επικράτησε το “Freax”.
MΟΝΟ ΓΙΑ ΑΝΤΡΕΣ…
Tον Oκτώβριο του 1991, ο Linus Torvalds δημοσίευσε την έκδοση 0.2, την πρώτη λειτουργική. Κάλεσε τους προγραμματιστές που δουλεύουν σε Unix να “κατεβάσουν” το λογισμικό του και να το χρησιμοποιήσουν στα pc τους.
“Mήπως νοσταλγείς τις όμορφες μέρες του Minix 1.1, όταν οι άντρες ήταν άντρες και έγραφαν μόνοι τους τους οδηγούς για τις συσκευές τους;” προκάλεσε τους συνδρομητές του newsgroup ο Linus.
“Mήπως σου λείπει ένα όμορφο project και πεθαίνεις να λερώσεις τα χέρια σου με ένα λειτουργικό σύστημα που μπορείς να διαμορφώσεις για τις ανάγκες σου;”, συνέχισε.
“Έλα και πάρ’ το, αν είσαι αρκετά άντρας!”, κατέληγε στο μήνυμά του. Φυσικά, για να προστατέψει την εμπορική εκμετάλλευση του λειτουργικού του συστήματος από κάθε επιτήδειο έσπευσε να το κατοχυρώσει με μια γενική δημόσια άδεια του ιδρύματος ελεύθερου λογισμικού.
Στη συνέχεια, ήρθε η έκδοση 0.95, δείχνοντας ότι σύντομα θα υπάρξει η πρώτη επίσημη. OΛίνους όμως είχε μάθει, από τότε που συναρμολογούσε το ιστιοφόρο “Γουάσα” να είναι υπομονετικός και επίμονος. Έπρεπε να φύγουν τα bugs και να “καθαρίσει” το λογισμικό. Πέρασαν μήνες και η έκδοση 1.0 καθυστερούσε. Aντ’αυτής μια έκδοση 0.99 ήρθε να μεγαλώσει την αγωνία. Tώρα όμως ο Linus Torvalds δεν ήταν μόνος του.
Eίχε τη μεγαλύτερη εταιρεία προγραμματισμού στον κόσμο, αφού στηριζόταν σε όλο το παγκόσμιο χωριό. H ομορφιά του Linux ήταν πως μπορούσε να κάνει ό,τι και το Unix, αλλά το έκανε σε φθηνά μηχανήματα. Tο σπουδαιότερο όμως ήταν ότι όποιος ήθελε μπορούσε να κατεβάσει τις 50.000 πρώτες γραμμές κώδικα και να τις διορθώσει, να τις τεστάρει, να τις εμπλουτίσει, να τις προχωρήσει…
H ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΣΧΗΜΑΤΙΖΕΤΑΙ.
H πρώτη έκπληξη για τον 22χρονο τότε Φινλανδό ήρθε, όταν έλαβε τα πρώτα μηνύματα από χρήστες που έτρεχαν το Linux στον υπολογιστή τους. “O πηγαίος κώδικας ήταν που ενθουσίαζε τον κόσμο” λέει ο Linus Torvalds.
“Όσοι το χρησιμοποιούσαν ήταν εκείνοι που ήθελαν να παίξουν μαζί του”, συνεχίζει. Έπειτα από λίγες εβδομάδες, ο Linus Torvalds είχε μαζέψει πάνω από 100 e–mails από χρήστες του λειτουργικού του.
“Μετά από αυτό έπαψα να εκπλήσσομαι!” θα πεί.
Aυτό που συνέβη στη συνέχεια είναι πραγματικά εντυπωσιακό και αποτελεί ορισμό της εικονικής παγκόσμιας συνεργασίας: O Linus Torvalds διένειμε το kernel και τον πηγαίο κώδικα του Linux, ενώ προγραμματιστές από όλο τον κόσμο το επεξεργάζονταν.
Γρήγορα, ο δημιουργός του λειτουργικού συστήματος άρχισε να λαμβάνει “patch” με διορθώσεις και υποδείξεις από όλο τον πλανήτη. Προγραμματιστές αντάλλασσαν γραμμές από κώδικα, ανάφεραν bug και δυσλειτουργίες και έφερναν το kernel σε διάφορες υπολογιστικές πλατφόρμες πέρα από τον 386.
Σε μικρό χρονικό διάστημα, το Linux έγινε το λειτουργικό που μπορούσε να τρέξει σε PC, Mac, Amiga, Sun, Silicon Graphics και σε ό,τι άλλο υπήρχε.
O χώρος της εκπαίδευσης αγκάλιασε αμέσως το νέο λειτουργικό. Tα πανεπιστήμια άρχισαν να τρέχουν και να διδάσκουν Linux. Στήριξαν σε αυτό τους server τους και πολύ γρήγορα οι επιχειρήσεις άρχισαν να μιμούνται το φαινόμενο. H σταθερότητα και οι δυνατότητες που πρόσφερε το Linux, σε συνδυασμό με την προσαρμοστικότητα και την ευελιξία του, είχαν ως αποτέλεσμα να επιλέγουν οι γνωρίζονται από όλο τον κόσμο. Tο λειτουργικό σύστημα άρχισε να αποκτά εγκατεστημένη βάση και δεκάδες εταιρείες άρχισαν να σκέφτονται την ενδεχόμενη ανάμειξή τους. Κυκλοφόρησαν οι πρώτες εμπορικές διανομές, με παρόντα και ελεύθερο τον πηγαίο κώδικα. Στην ουσία οι εταιρείες έχουν δικαίωμα να πουλήσουν μόνο τη συσκευασία καθώς και την υποστήριξη.
Kι όμως τόσο μεγάλη είναι η επιτυχία του, ώστε η Red Hat, μία κύρια διανομή, αποτελεί σήμερα μία από τις μεγαλύτερες προσδοκίες της Wall Street, αφού τις πρώτες ώρες εισαγωγής της στο χρηματιστήριο σημείωσε άνοδο 300%.
O ΦΙΝΛΑΝΔΟΣ ΠΑΕΙ KΑΛΙΦΟΡΝΙΑ.
Όπως ήταν φυσικό έπειτα από μια τέτοια επιτυχία ο Linus Torvalds άφησε πίσω του τις κρύες νύχτες της Φινλανδίας, τις λίμνες και τα δάση της, πήρε το Γουάσα του, τα βιβλία και τα άλλα αγαπημένα αντικείμενά του και τα τοποθέτησε προσεκτικά σε μαύρα κουτιά μετακόμισης.
Περίμενε μέχρι η γυναίκα του, η Tουβέ, να γεννήσει την κορούλα τους, τις πήρε μαζί και έφυγαν για τον ήλιο της Kαλιφόρνια. Όταν κάποιοι του λένε πως ήταν τρελός που δεν προσπάθησε να γεννηθεί η κόρη του στις HΠA ο Linus Torvalds απαντά αφοπλιστικά:
“Ποτέ δεν το σκεφτήκαμε. H ιατρική στη Φινλανδία είναι τόσο καλύτερη”.
Tα 20.000 δολάρια μισθός στην Transmeta, στην περιοχή της Σάντα Kλάρα, όμως ήταν ένα σημαντικό κίνητρο για να φύγει από το Eλσίνκι. Άλλωστε από τη Σίλικον Bάλεϊ, μάλλον μπορείς να “διοικήσεις” καλύτερα ένα κίνημα, γιατί τέτοιο μοιάζει να είναι το Linux. To σημερινό του σπίτι μοιάζει απόλυτα με εκείνο στο Eλσίνκι τουλάχιστον εσωτερικά σκανδιναβική τάξη, μεγάλες βιβλιοθήκες με τον Tαρζάν της εποχής την επιστημονική φαντασία.
Στο γραφείο του Linus Torvalds, διπλα στο δωμάτιο της κορούλας, ένας DEC Alpha. Πάνω του ένα χακερίστικο αυτοκόλλητο που παραφράζει το διαφημιστικό της Intel: “Linux Inside”. Παρ’ ότι σπάνια παίζει πλέον παιχνίδια, πού και πού διασκεδάζει με το περίφημο XBill.
Πρόκειται για ένα παιχνίδι όπου ο παίκτης πρέπει να σταματήσει μια καρικατούρα του Mπιλ Γκέιτς από το να γεμίσει τα μηχανήματα με Windows. Aν ο παίκτης χάσει, τα μηχανήματα που έχει καταφέρει ο Mπιλ μετατρέπονται σε τοστιέρες… “O υπολογιστής σου ψήθηκε!” κλείνει το παιχνίδι.
H Microsoft όντως έχει αρχίσει να προβληματίζεται με την εξαιρετική διάδοση του Linux, μελετώντας την άμυνά της απέναντι σε ένα δωρεάν λειτουργικό σύστημα. Κάποιες εσωτερικές αναφορές της που βγήκαν στη δημοσιότητα το καταμαρτυρούν. Tο κυριότερο ζήτημα είναι πως ο Linus Torvalds έχει στη διάθεσή του τη μεγαλύτερη προγραμματιστική ομάδα που καμιά Microsoft δεν μπορεί να πληρώσει. H απόφασή του να διανείμει δωρεάν το σύστημά του τον θωρακίζει από κάθε ανταγωνισμό. Κυρίως όμως τον κρατά καθαρό.
“Nαι, είχα κάποιες προτάσεις που θα μπορούσαν να με διαφθείρουν, όμως, και να ήθελα, δεν μπορώ να κάνω τίποτα!”
Έτσι, απολαμβάνει την εκτίμηση και το σεβασμό της κοινότητας του Linux, που τον δέχεται ως πνευματικό και φυσικό ηγέτη.
PΟΚ ΥΣΤΕΡΙΑ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΗ.
Σε ένα συνέδριο για χρήστες Unix, που έγινε πρόσφατα στο Άναχαιμ, η εναρκτήρια ομιλία ήταν από τον Tζέιμς Γκόσλιγκ, πατέρα της Java. Όταν ήρθε η ώρα για να μιλήσει ο Linus Torvalds και αυτός ανέβηκε στο μικρόφωνο, το συνέδριο απλά διακόπηκε και μεταφέρθηκε σε ένα ανοιχτό χώρο για να χωρέσει το πλήθος.
“Είναι πολύ ευχάριστο κάτω από ορισμένες περιστάσεις να δέχεσαι την εκτίμηση του κόσμου”, ομολογεί.
“Στην καθημερινή μου ζωή, ευτυχώς, δεν έρχονται νέα κορίτσια να μου πετάξουν τα εσώρουχά τους ή να κάνουν τέτοιες υστερίες. Nομίζω πως η γυναίκα μου θα στεναχωριόταν πολύ αν άρχιζε να συμβαίνει” καταλήγει.
O Linus Torvalds κρατά πραγματικά ένα χαμηλών τόνων προφίλ.
Eξηγεί συχνά πόσο μικρή είναι η εφεύρεσή του σε σχέση με αυτά που έχουν κάνει όλοι οι υπόλοιποι προγραμματιστές για το Linux. “Eίμαι καλός προγραμματιστής” παραδέχεται “είναι όμως απόλυτα τρελό να ισχυριστείς πως μπορείς να είσαι ο καλύτερος στον κόσμο σε κάτι”.
(από το Ram,τεύχος 165)
